Czym jest samoświadomość w psychologii?
Samoświadomość w psychologii to „rzeczywista, prawdziwa informacja, którą ktoś posiada o sobie” (Morin & Racy, 2021, s. 373). Obejmuje ona informacje o naszym stanie emocjonalnym, cechach osobowości, relacjach, wzorcach zachowań, opiniach, przekonaniach, wartościach, potrzebach, celach, preferencjach i tożsamości społecznej (Morin & Racy, 2021).
Samowiedza wynika z procesów autorefleksyjnych i społecznych (Morin & Racy, 2021).
Jednakże, samoświadomość nie pochodzi wyłącznie z introspekcji. Według Browna (1998) istnieje pięć źródeł, które przyczyniają się do powstania rezerwuaru samowiedzy.
1. Świat fizyczny
Ta kategoria informacji ogranicza się do informacji fizycznych, takich jak wzrost, waga i kolor oczu.
2. Porównania społeczne
To źródło samowiedzy występuje podczas porównywania się z innymi. Podkategorie obejmują porównania w górę i w dół, w których porównujemy się odpowiednio z kimś lepiej i gorzej sytuowanym (Brown, 1998).
3. Oceny odzwierciedlone
To źródło samowiedzy wynika z ocen innych osób na nasz temat. Termin ten oznacza fakt, że widzimy siebie odzwierciedlonych oczami innych (Brown, 1998).
4. Introspekcja
To źródło samowiedzy pochodzi z wewnętrznej obserwacji myśli, uczuć, motywów i pragnień. Introspekcja jest przeplatana i integralnie związana z samowiedzą.
5. Samopostrzeganie
W tej kategorii samowiedzy dowiadujemy się o sobie poprzez obserwację i badanie własnego zachowania.
Schaffner (2020) zalicza do niej dwa dodatkowe źródła samowiedzy:
6. Podejścia w stylu CBT
Kolejne źródło samowiedzy emanuje z racjonalnej analizy naszych negatywnych procesów myślowych poprzez podejścia podobne do terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) i obejmujące ją.
7. Techniki Mindfulness
Techniki oparte na Mindfulness pomagają nam ocenić i wzmocnić nasze umiejętności w zakresie inteligencji emocjonalnej, budując samoświadomość (Schaffner, 2020).
Podsumowując, samoświadomość uzyskuje się poprzez połączenie świata fizycznego, społecznego i psychologicznego.
